Nederlands onderwijs in Frankijk

Een overzicht van de mogelijkheden voor leerlingen van 3 tot 18 jaar

Het Nederlands heeft in Frankrijk een stevige en veelzijdige plaats binnen het onderwijslandschap. Afhankelijk van de thuissituatie, het taalniveau en de ambities van leerlingen bestaan er verschillende trajecten om de Nederlandse taal te leren of te onderhouden. Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste vormen van Nederlands onderwijs, de rol van Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB) en de officiële certificeringen die beschikbaar zijn voor jongeren in Frankrijk.

Taalprofielen
Binnen het Nederlands onderwijslandschap wordt onderscheid gemaakt tussen drie taalprofielen : NT1, NT2 en NT3. NT1-leerlingen hebben het Nederlands doorgaans als moedertaal, hun Nederlands staat op hetzelfde taalniveau als leeftijdsgenoten in Nederland of Vlaanderen. NT2 is Nederlands als tweede taal, de leerling spreekt Nederlands met één van de ouders en heeft maximaal twee jaar achterstand ten opzichte van leeftijdsgenoten in Nederland. NT3 leerlingen beheersen Nederlands als vreemde taal, het Nederlands is geen moedertaal. Deze classificatie is niet heiligmakend :  een NT2-leerling kan mits stevige motivatie en een goede begeleiding doorgroeien naar NT1-niveau. Sterker nog voor sommige NT1-leerlingen is het Nederlands helemaal geen moedertaal.

NOB-scholen
Voor de inrichting van het Nederlandse taalonderwijs in Frankrijk worden we geholpen door de stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB) die in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Onderwijs (OCW) onderwijsprogramma’s buiten Nederland ondersteunt. NOB richt geen scholen op, maar biedt inhoudelijke begeleiding, kwaliteitsbewaking (de bij NOB-aangesloten scholen worden om de vier jaar onderworpen aan een kwaliteitsonderzoek, net zoals een school in Nederland) en beperkte financiële steun. Scholen die bij NOB aangesloten zijn, moeten op hun beurt voldoen aan een aantal voorwaarden zoals een minimum aantal leerlingen en bevoegde docenten.
In totaal staan zeven scholen in Frankrijk onder NOB-toezicht. Daarnaast bestaan in Frankrijk meerdere lokale scholen voor de Nederlandse taal die (nog) niet aangesloten zijn bij NOB. Binnen en buiten NOB zijn er eveneens meerdere mogelijkheden voor online taalonderwijs. Online onderwijs kan een oplossing bieden in de minder stedelijke gebieden, maar mag nooit voorrang krijgen op fysiek onderwijs.

Binnen het NOB-aanbod bestaan twee modellen. 

Het Lycée International Saint-Germain-en-Laye (nabij Parijs) en de Cité Internationale Ferney-Voltaire (nabij Genève) bieden het Nederlands als moedertaal aan leerlingen van 3 tot 18 jaar en onderwijzen zowel taalvakken als zaakvakken in het Nederlands (geschiedenis, aardrijkskunde en een projectvak Connaissance du Monde) gedurende 6 à 8 lesuren per week. Tijdens deze uren worden de leerlingen vrijgesteld van het Franse onderwijs. Leerlingen bereiden zich voor op het Baccalauréat Français International en een vwo getuigschrift. Naast de Franse eindexamens worden vijf examens afgelegd in het Nederlands in aanwezigheid van de Nederlandse onderwijsinspectie. Met dit diploma op zak krijgen leerlingen automatisch toegang tot Nederlandstalige opleidingen in Nederland of Vlaanderen. Naast de taal bouwen de leerlingen een volledig Nederlands referentiekader op. Het is dan ook niet verrassend dat een aantal van deze leerlingen later terechtkomt in de internationale politiek.

Het tweede model zijn de zogenaamde Nederlandse taalcentra (NTC) en Nederlands-Vlaamse taalcentra (NVTC). Zij bieden een drietal uren per week (vaak op woensdag of zaterdag) Nederlandse taallessen aan voor leerlingen in het primair onderwijs. De focus ligt op het aanleren van de Nederlandse taal en op het bijbrengen van Nederlandse tradities zoals Sinterklaas en Koningsdag. Het voordeel van deze structuren is dat zij veel flexibeler omgaan met het werkelijke niveau van de leerling, het niveau Nederlandse taal staat immers los van het Franse schoolniveau. NTC en NVTC-scholen in Frankrijk zijn geconcentreerd in de metropolen :

Regio Parijs : NVTC Saint-Germain-en-Laye (enkel primair onderwijs) en De Nederlandse School Parijs (tot de onderbouw van het voortgezet onderwijs) 

Regio Lyon : NTC Lyon ‘De Oranje Leeuw’ (enkel primair onderwijs); de ‘Oranje Leeuw’ biedt ook online onderwijs aan

Regio Nice-Marseille : NTC Côte d’Azur (Cagnes-sur-Mer) en International Bilingual School Aix-en-Provence (tot de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, de lessen zijn geïntegreerd in het dagprogramma van een internationale Frans-Engelse school)

De Nederlands-Vlaamse taalcentra zijn niet-diplomerend, wat niet wegneemt dat uw kind er goed kan voorbereid worden op het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT), waarover hieronder meer.

Voor nadere informatie over voormelde scholen kunt u terecht op stichtingnob.nl/scholenzoeker.

Nederlands als langue vivante in een publiek Frans collège of lycée
Bepaalde académies bieden het Nederlands als vreemde taal (langue vivante 1) binnen Franse collèges en lycées. Deze bevinden zich vooral in de Belgische grensregio (Académie de Lille) en in Parijs op het Lycée Jacques Decour. De lessen Nederlands zijn gericht op Franse niet-moedertaalsprekers en worden gelijkgesteld aan het niveau B1 van het Europese Referentiekader (ERK) op het einde van collège en aan het niveau B2 op het einde van het lycée. Deze leerlingen kunnen dus na het behalen van hun baccalauréat indien gewenst het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT) Educatief Startbekwaam B2 afleggen en alsnog toegang krijgen tot Nederlandstalige opleidingen in Nederland en Vlaanderen.

Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT)
Het CNaVT is een officieel, internationaal erkend exameninstituut dat het Nederlands certificeert volgens het ERK.

Er bestaan acht examencentra in Frankrijk die ieder jaar in mei vijf examens organiseren : 
A2 - Maatschappelijk informeel 
A2 - Maatschappelijk formeel
B2 - Educatief startbekwaam 
B2 - Educatief professioneel (voor beroepen in de zorg of in de administratie)
C1 - Educatief professioneel (voor beroepen in onderwijs en communicatie)

Sommige van deze centra bieden eveneens lessen Nederlands aan, al dan niet als voorbereiding op het examen.

Conclusie
De mogelijkheden voor Nederlands onderwijs in Frankrijk zijn legio. Voor iedere leerling bestaat een passend pad om de Nederlandse taal te ontwikkelen — of het nu gaat om het behoud van de moedertaal, het versterken van de band met de familie, of het voorbereiden op studie of werk in Nederland of Vlaanderen.

Bij de keuze van een goede opleiding spelen meerdere variabelen : de ambitie om de taal te beheersen, de thuisomgeving maar eveneens de mogelijkheden in de nabije omgeving. Een recent onderzoek naar meertaligheid heeft trouwens uitgewezen dat bij de taalverwerving van de Nederlandse taal door kinderen die opgroeien in het buitenland vooral het taalaanbod thuis van belang is. 

Dus toch maar weer Nederlands gaan praten thuis met de kinderen?

Monique Frippiat
Directeur Nederlandse Afdeling Lycée International Saint-Germain-en-Laye (nabij Parijs) 
www.sectionnl.fr
+33 (1)34 51 13 31

Toevoeging FANF:

Is er geen school in de buurt? Het is ook mogelijk om onderwijs op afstand te volgen. Dat kan aanvullend op het lokale of internationale onderwijs, maar het Nederlandse curriculum kan ook volledig digitaal gevolgd worden https://nederlandsonderwijs.com en specifiek voor Frankrijk het Nederlands en Vlaams Taalcentrum Parijs 

• rechtenvrije foto Piqsels